لیزر آب سیاه
آب سیاه (گلوکوم) یکی از بیماریهای چشمی است که به علت افزایش فشار داخل چشم میتواند به آسیب عصب بینایی و در نهایت کاهش دید منجر شود. لیزر آب سیاه یکی از روشهای درمانی مؤثر برای کنترل این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن است. در این مقاله، به بررسی علل ابتلا به آب سیاه، مراحل عمل جراحی لیزر، روشهای پیشگیری و مراقبتهای قبل و بعد از عمل میپردازیم.
انواع آب سیاه یا گلوکوم
آب سیاه یا گلوکوم انواع مختلفی دارد که هر کدام میتواند به شیوهای متفاوت بر چشم تأثیر بگذارد. در ادامه به بررسی انواع اصلی گلوکوم میپردازیم:
گلوکوم زاویه باز اولیه (Primary Open-Angle Glaucoma)
این شایعترین نوع گلوکوم است. در این حالت، ساختارهای تخلیه مایع در چشم (شبکه ترابکولار) به مرور زمان مسدود میشوند، اما زاویه بین قرنیه و عینبیه باز میماند. این امر باعث افزایش تدریجی فشار داخل چشم و آسیب به عصب بینایی میشود.
گلوکوم زاویه بسته (Angle-Closure Glaucoma)
این نوع کمتر شایع است و معمولاً به صورت ناگهانی رخ میدهد. در این حالت، زاویه بین قرنیه و عینبیه به طور کامل بسته میشود، که باعث افزایش سریع فشار داخل چشم میشود. این وضعیت میتواند باعث درد شدید چشم، تهوع، استفراغ و تاری دید شود که نیاز به درمان فوری دارد.
گلوکوم با فشار طبیعی (Normal-Tension Glaucoma)
در این نوع گلوکوم، حتی با وجود فشار طبیعی داخل چشم، آسیب به عصب بینایی رخ میدهد. علت دقیق این نوع گلوکوم هنوز مشخص نیست، اما ممکن است به دلیل کاهش جریان خون به عصب بینایی باشد.
گلوکوم مادرزادی (Congenital Glaucoma)
این نوع نادر است و در کودکان و نوزادان رخ میدهد. نقصهای ژنتیکی یا مشکلاتی در ساختار چشم میتوانند باعث افزایش فشار داخل چشم در کودکان شوند. علائم آن شامل بزرگ شدن غیرطبیعی چشمها، (چشم گاوی ) و اشکریزی زیاد و حساسیت به نور است.
گلوکوم ثانویه (Secondary Glaucoma)
این نوع گلوکوم به دلیل مشکلات دیگر چشم یا بیماریهای عمومی ایجاد میشود. عواملی مانند آسیبدیدگی چشم، التهاب چشمی، تومورهای چشمی، دیابت، و استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی میتوانند باعث گلوکوم ثانویه شوند.
گلوکوم رنگدانهای (Pigmentary Glaucoma)
این نوع گلوکوم زمانی رخ میدهد که ذرات رنگدانه از عینبیه جدا شده و در شبکه ترابکولار جمع میشوند، که میتواند جریان مایع را مسدود کرده و فشار داخل چشم را افزایش دهد.
گلوکوم ناشی از سودوکسفولیشن (Exfoliation Glaucoma)
این نوع زمانی رخ میدهد که مادهای شبیه به شوره از لنز چشم رها میشود و باعث انسداد مسیر تخلیه مایع داخل چشم میشود. این نوع گلوکوم معمولاً در افراد مسن دیده میشود.
هر نوع گلوکوم نیاز به تشخیص و درمان خاص خود دارد. معاینات منظم چشمی توسط متخصص چشمپزشکی میتواند به شناسایی زودهنگام این بیماری و پیشگیری از عوارض جدی آن کمک کند. برای مشاوره و معاینه دقیقتر، مراجعه به مراکز تخصصی نظیر کلینیک دکتر سنجری توصیه میشود. در این کلینیک، میتوانید از تخصص و تجربه تیم حرفه ای برای مدیریت و درمان گلوکوم بهرهمند شوید.
مشاوره با دکتر نسرین سنجری
برای انجام معاینات قبل از عمل و گرفتن وقت مشاوره با چشمپزشک خود، به کلینیک دکتر سنجری مراجعه کنید. آنها میتوانند شما را در مورد مراحل قبل و بعد از عمل جراحی راهنمایی کنند و برای شما وقت ملاقات با پزشک جراح را تنظیم کنند.
مراقبتهای قبل از انجام عمل گلوکوم
قبل از انجام عمل گلوکوم (عمل جراحی برای درمان آب سیاه)، مراقبتهای خاصی لازم است که شامل موارد زیر میشود:
قبل از هر چیز، برای بررسی وضعیت چشمهای خود، باید یک معاینه تخصصی توسط چشمپزشک انجام دهید. او میتواند فشار داخل چشم و دیگر جزئیات مرتبط با بیماری گلوکوم را ارزیابی کند.
برای بررسی گزینههای درمانی، مزایا و معایب هر گزینه و همچنین توضیحات بیشتر در مورد عمل جراحی، مشاوره با یک پزشک جراح کارآزموده الزامی است. پزشک میتواند شما را راهنمایی کند که آیا عمل جراحی مناسب است یا نه.
اطلاعات دقیق در مورد تاریخچه پزشکی خود، از جمله داروهایی که مصرف کردهاید و همچنین بیماریهایی که داشتهاید، برای پزشک بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که به پزشک جراح اطلاعات کاملی از وضعیت سلامتی خود را ارائه می دهید.
پزشک شما ممکن است قبل از عمل جراحی محدودیتهای خاصی را نیز در مصرف غذاها یا داروها توصیه کند. اطمینان حاصل کنید که دستورات پزشک را رعایت میکنید و از هر گونه دارو یا مکملی که ممکن است باعث مشکل در زمان عمل شود، اجتناب میکنید.
همچنین پزشک ممکن است بخواهد قبل از عمل جراحی، آزمایشاتی مانند آزمایش خون، اندازهگیری فشار خون، و آزمایشهای تصویربرداری مانند اسکن جیتی، را انجام دهید تا وضعیت سلامتی شما به خوبی مورد بررسی قرار گیرد.
مراقبتهای بعد از عمل جراحی آب سیاه
مراقبتهای بعد از عمل جراحی آب سیاه (گلوکوم) بسیار مهم هستند تا از بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض احتمالی اطمینان حاصل شود. در اینجا به تفصیل به مراقبتهای لازم بعد از عمل جراحی آب سیاه میپردازیم:
احتمالا پزشک شما قطرههای چشمی ضد التهاب و آنتیبیوتیکها را تجویز خواهد کرد. این داروها به کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت کمک میکنند و بسیار مهم است که دقیقاً مطابق دستور پزشک از این داروها استفاده کنید.
بعد از عمل، معمولاً از یک پوشش محافظ یا چشمبند برای محافظت از چشم در برابر آسیبهای خارجی استفاده میشود. ممکن است لازم باشد شبها هنگام خواب از این پوشش محافظ استفاده کنید تا از فشار یا ضربه به چشم جلوگیری شود. فعالیتهای فیزیکی شدید، خم شدن زیاد، برداشتن اجسام سنگین و ورزشهای سنگین میتواند منجر به افزایش فشار داخل چشم شود که در این صورت باید برای چند هفته بعد از عمل از آنها اجتناب کنید.
شستشوی دستها قبل از لمس کردن چشم، خودداری از مالیدن چشم و محافظت از چشم در برابر گرد و غبار و مواد آلاینده ضروری است. استفاده از عینک آفتابی برای محافظت از چشم در برابر نور خورشید نیز توصیه میشود.
پیگیری و معاینات منظم پس از جراحی بسیار حیاتی است زیرا پزشک نیاز به بررسی بهبودی چشم و تنظیم داروها خواهد داشت. ممکن است در اولین هفتهها نیاز به مراجعات مکرر و سپس با فاصلههای زمانی بیشتر داشته باشید. دخانیات و الکل میتوانند بهبودی را مختل کنند و باید از مصرف آنها تا بهبود کامل خودداری شود.همچنین تا بهبودی کامل از شنا کردن در استخرها یا هر فعالیتی که چشم را در معرض آب یا آلودگی قرار میدهد، خودداری کنید.
برای اطمینان از بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض بعد از جراحی آب سیاه، بسیار مهم است که تحت نظارت یک متخصص چشمپزشک باشید.
عمل لیزر آب سیاه یکی از روشهای موثر در کنترل و درمان این بیماری است. با توجه به اهمیت پیشگیری و مراقبتهای قبل و بعد از عمل، توصیه میشود بیماران به مراکز تخصصی مانند کلینیک دکتر سنجری مراجعه کنندتا با بهرهمندی از تیمی مجرب و تجهیزات پیشرفته بهترین خدمات در زمینه معاینات، مشاوره و درمان آب سیاه به آنها ارائه شود. معاینات منظم، کنترل بیماریهای زمینهای و رعایت توصیههای پزشکی از جمله راهکارهای مهم در پیشگیری و مدیریت این بیماری هستند.
علل ابتلاء به آب سیاه
آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشمی است که فشار داخل چشم افزایش مییابد و اگر به طور مداوم نادیده گرفته شود، میتواند منجر به تخریب عصب بینایی و در نهایت نابینایی شود. عوامل مختلفی میتوانند باعث ابتلا به آب سیاه شوند، از جمله:
فشار داخل چشم بالا (Intraocular Pressure – IOP) یکی از عوامل اصلی ابتلا به آب سیاه است. در گلوکوم، جریان مایع آب سیاه داخل چشم به طور نامتعادلی افزایش مییابد و باعث افزایش فشار داخل چشم میشود.
اختلال در جریان مایع آب سیاه (Aqueous Humor Dynamics) مورد دوم می باشد. مایع آب سیاه یک مایع شفاف است که چشم را تغذیه و فشار داخل چشم را متعادل میکند. اختلالات در تولید، جریان و تخلیه این مایع میتواند باعث افزایش فشار داخل چشم و بروز گلوکوم شود.
در برخی از افراد به دلیل وجود تاریخچه خانوادگی ابتلا به گلوکوم، خطر ابتلا به این بیماری احتمال بیشتری دارد. برای مثال اگر یکی از والدین یا فرزندان شما گلوکوم داشته باشد، خطر ابتلا به آن برای شما بیشتر است.
خطر ابتلا به آب سیاه با بالا رفتن سن افزایش مییابد. افراد بالای ۶۰ سال بیشترین خطر ابتلا به گلوکوم را دارند. برخی از بیماریها مانند دیابت، فشار خون بالا، آماروز قرنیه و مواردی که باعث افزایش فشار خون در عروق چشمی میشوند، میتوانند به عوامل خطر ابتلا به گلوکوم تبدیل شوند.
برخی از داروها، به ویژه استروئیدها، میتوانند فشار داخل چشم را افزایش دهند و به عوامل خطر ابتلا به گلوکوم تبدیل شوند. آسیبهایی که به چشم وارد میشود، مانند ضربههای مستقیم، آسیب به قرنیه، یا عمل جراحی چشم، میتوانند باعث افزایش فشار داخل چشم و بروز گلوکوم شوند.
استفاده نادرست یا مداوم از لنزهای تماسی نیز میتواند باعث ایجاد فشار بر روی سطح چشم و افزایش خطر ابتلا به گلوکوم شود.
هر یک از این عوامل میتوانند به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر به افزایش خطر ابتلا به گلوکوم کمک کنند. اگر احساس میکنید که در معرض یک یا چند عامل خطر ابتلا به گلوکوم هستید، مهم است که با چشمپزشک مشورت کنید تا ارزیابی کامل انجام دهید و در صورت لزوم، اقدامات مناسب را برای پیشگیری یا درمان انجام دهید.
معاینات پزشکی
کلینیک دکتر سنجری خدمات جامع و حرفهای برای معاینات منظم چشم ارائه میدهد.
مراحل فرآیند جراحی لیزر آب سیاه
روش ترابکولکتومی (Trabeculectomy) رایجترین نوع جراحی آب سیاه است که در آن بخشی از شبکه ترابکولار برداشته میشود تا مسیر خروج مایع داخلی چشم بهبود یابد و فشار چشم کاهش یابد.
جراحی لیزری (Laser Surgery) شامل روشهای مختلفی مانند ترابکولوپلاستی لیزری (Laser Trabeculoplasty) و ایریدوتومی محیطی لیزری (Laser Peripheral Iridotomy) است. این روشها به بهبود جریان مایع داخل چشم و کاهش فشار کمک میکنند.
قرار دادن شنت یا استنت (Drainage Devices) به این صورت است که این دستگاههای کوچک میتوانند به تخلیه مایع از داخل چشم کمک کنند. این دستگاهها به طور دائمی در چشم قرار داده میشوند تا فشار چشم کاهش یابد.
گونیوتومی (Goniotomy) و ترابکوتومی (Trabeculotomy) معمولاً در کودکان مبتلا به گلوکوم مادرزادی استفاده میشوند و شامل باز کردن شبکه ترابکولار برای کمک به خروج مایع است.
معاینات منظم
معاینات منظم توسط چشمپزشک میتواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت آب سیاه کمک کند. کنترل دیابت و فشار خون نیز میتواند به پیشگیری از آب سیاه کمک کند.
رعایت رژیم غذایی سالم
اجتناب از مصرف بیرویه و طولانیمدت کورتیکواستروئیدها و مشورت با پزشک در صورت نیاز به این داروها، تغذیه مناسب، ورزش منظم و اجتناب از سیگار کشیدن میتواند به سلامت چشمها کمک کند.
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
که این عادات به تخریب کلاژن و پیری زودرس پوست منجر میشوند.
انواع جراحی آب سیاه
عمل جراحی لیزر برای درمان آب سیاه به دو روش اصلی انجام میشود: لیزر تراوکولوپلاستی (Laser Trabeculoplasty) و لیزر سیکلوفوتوکواگولیشن (Laser Cyclophotocoagulation). در ادامه به شرح مراحل هر یک از این روشها میپردازیم:
لیزر تراوکولوپلاستی
بیمار قبل از عمل نیاز به انجام معاینات اولیه و بررسیهای دقیق دارد. پیشنهاد میشود که بیماران به کلینیک دکتر سنجری مراجعه کنند تا توسط متخصصین مجرب معاینه شوند.
قبل از انجام لیزر، از قطرههای بیحسی برای کاهش درد و ناراحتی بیمار استفاده میشود. پزشک از یک لیزر آرگون یا لیزر دیود استفاده میکند تا ناحیه تراوکولوپلاست (منطقهای در چشم که مایع زلالیه را تخلیه میکند) را هدف قرار دهد. این کار باعث بهبود تخلیه مایع و کاهش فشار داخل چشم میشود. بعد از عمل، بیمار باید به توصیههای پزشک درباره استفاده از داروها توجه کند و مراجعههای بعدی را پیگیری کند تا روند بهبودی به خوبی طی شود.
لیزر سیکلوفوتوکواگولیشن
همانند لیزر تراوکولوپلاستی، بیمار نیاز به انجام معاینات اولیه و بررسیهای دقیق دارد. کلینیک دکتر سنجری با تجهیزات پیشرفته و پزشکان متخصص میتواند بهترین خدمات را در این زمینه ارائه دهد. بسته به شرایط بیمار و تصمیم پزشک، از بیحسی موضعی یا عمومی استفاده میشود. در این روش، پزشک از لیزر دیود برای تخریب قسمتی از جسم مژگانی (ciliary body) استفاده میکند. این کار باعث کاهش تولید مایع زلالیه و در نتیجه کاهش فشار داخل چشم میشود.
پس از عمل، بیمار باید داروهای تجویزی را به موقع مصرف کرده و به توصیههای پزشک درباره مراجعههای بعدی عمل کند.
(آب سیاه) نشانههای این بیماری
در این بیماری، کاهش تدریجی دید محیطی، به معنای کم شدن دید در اطراف شما و تحت تأثیر قرار گرفتن قسمتهای جانبی دید رخ میدهد. به عبارت سادهتر، احساس میکنید که چیزهایی که در اطراف خود میبینید، به تدریج کمتر و کمتر میشوند. این اتفاق ممکن است برایتان به نرمال ترین نگرش به جهان نظیر نمایش فیلمها که در حالت گسترده اندازهگیری شده به نظر برسد.
هنگامی که گلوکوم پیشرفت میکند، متوجه میشوید که دیدتان محدود به یک میدان بسیار محدود و تنگ میشود، مانند نگاه کردن از درون یک تونل به بیرون. این احساس که اطرافتان محدود شده است، معمولاً به اندازهگیری توان بینایی محدود شده توسط پزشک مربوطه بستگی دارد.
برخی از افراد با گلوکوم ممکن است که ناگهان درد شدید در یک یا هر دو چشم تجربه کنند که ممکن است به همراه علائم دیگری مانند سردرد شدید، تهوع یا استفراغ همراه باشد. احتمال دارد که این عوامل نشانههای گلوکوم زاویه بسته باشد که اضطراب زیادی را به همراه دارد.
افرادی که به گلوکوم مبتلا هستند ممکن است گزارش کنند که نورهای مختلف مثل چراغها دارای حلقههای رنگی یا هالههایی اطراف آن مشاهده میکنند. این احساس معمولاً در شرایطی که نور به طور مستقیم به چشمان شما وارد میشود اتفاق میافتد.
در بعضی از موارد گلوکوم میتواند باعث قرمزی و التهاب چشم شود که ممکن است نتیجهی افزایش فشار درون چشم باشد و باعث ایجاد التهاب و قرمزی در ساختارهای داخلی چشم شود.
ممکن است دیدتان تار و مبهم شود، به خصوص در شرایط نوری کم. این امر معمولاً مرتبط با آسیب به عصب بینایی است که در نتیجهٔ افزایش فشار داخلی چشم رخ میدهد.
فشار داخل چشم (IOP) افزایش یافته یکی از عوامل خطر برای گلوکوم است. این افزایش فشار ممکن است به علت اختلال در جریان مایع آب سیاه چشم اتفاق بیفتد و موجب آسیب به عصب بینایی شود.
با این حال، توجه به این نکته بسیار مهم است که همهٔ افرادی که این علائم را تجربه میکنند، بیمار نیستند. اما اگر این نشانهها را تجربه میکنید، بهتر است به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی کامل و تشخیص دقیق انجام شود.
عدم انجام جراحی برای آب سیاه (گلوکوم) ، به ویژه اگر بیماری به مراحل پیشرفته تر گلوکوم پیش برود میتواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.
گلوکوم میتواند به تدریج باعث تخریب عصب بینایی شود که منجر به از دست دادن دائمی دید میشود. در صورتی که گلوکوم تشخیص داده نشود یا به درستی مدیریت نشود، این تخریب عصب بینایی قابل بازگشت نیست و میتواند به کوری منجر شود.
افراد مبتلا به گلوکوم ممکن است با محدودیتهای دید، مشکلات رانندگی، مشکلات کاری و اجتماعی مواجه شوند که این مشکلات میتوانند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند و به مشکلات روانی و اجتماعی نیز منجر شوند.
گلوکوم میتواند باعث کاهش قابل توجه در دید به خصوص در شرایط نور کم در شب شود. این موضوع میتواند به مشکلاتی در انجام فعالیتهای روزمره در شرایط نوری کم منجر شود و در افراد مسن افزایش خطراتی نظیر سقوط را به همراه داشته باشد.
درمانهای طولانی مدت و مراجعات مکرر به پزشک برای کنترل فشار داخل چشم هزینههای اقتصادی قابل توجهی را برای فرد و خانواده ایجاد میکند و عدم تشخیص و درمان به موقع گلوکوم میتواند هزینههای درمانی را افزایش داده و بر بار مالی خانوادهها بیافزاید.
بیماران مبتلا به گلوکوم ممکن است با اضطراب، افسردگی و استرس روانی مواجه شوند که ناشی از تضعیف دید و نگرانیهای مربوط به از دست دادن بیشتر دید است. این اختلالات روانی میتوانند کیفیت زندگی و رضایت از زندگی را تحت تأثیر قرار دهند.
گلوکوم میتواند باعث ایجاد محدودیتهایی در فعالیتهای اجتماعی مانند حضور در جلسات خانوادگی، سفرهای تفریحی و حتی انجام کارهای روزمره شود که منجر به احساس ایزوله شدن و اختلاف با افراد محیط اجتماعی شود.
بنابراین، درمان مناسب و به موقع گلوکوم، از جمله انجام جراحی در صورت نیاز، اهمیت بسیاری دارد تا عوارض جدی این بیماری کاهش یابد و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.